Spadki i darowizny – ile wynosi podatek od darowizny?

O tym, czym jest darowizna, jakie mogą być jej rodzaje, a także ile wynosi podatek od darowizny i od czego jest uzależniona jego wysokość opowiemy w tym artykule. 

Tematyka otrzymywania darowizny jest dosyć skomplikowana i nie zawsze zrozumiała, między innymi ze względu na potrzebę opodatkowania darowizny. Zarówno darczyńca, jak i osoba obdarowana muszą uwzględnić wszystkie regulacje prawne i podatkowe związane z dokonaniem darowizny. Darowizna rzeczy majątkowych i niemajątkowych wiąże się również z podpisaniem umowy darowizny, której przedmiotem mogą być świadczenia w postacie pieniędzy, nieruchomości, samochodu, komputerów czy elektroniki, papierów wartościowych etc. W niektórych przypadkach może być ona zwolniona od podatku, jednak wiąże się z dokonaniem dodatkowych formalności

Czym jest darowizna?

Darowizna, to środki pieniężne lub przedmioty, których wartość pieniężną można oszacować oraz które są przekazywane przez jedną osobę innej, bez jakichkolwiek świadczeń zwrotnych. Z kolei w kodeksie cywilnym pojęcie darowizny jest określane jako „forma umowy, w której darczyńca zobowią­zuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego, kosztem swe­go majątku”. 

Zarówno darczyńcą, jak i obdarowanym może stać się każda osoba fizyczna lub prawna, która rozlicza się w bieżącym roku podatkowym. Co ciekawe, po obu stronach może znajdować się kilka osób lub instytucji. Podstawowe cechy prawne darowizny zostały dokładnie opisane w artykule 26 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

• darowizna może zostać przekazana na rzecz organizacji czy stowarzyszenia, które prowadzi (częściowo lub w pełni) działalność społeczną;
• darowizna musi zostać dokonana w tym roku podatkowym, w którym zostanie ona rozliczona;
• darczyńca może pomniejszyć swoją podstawę podatku o kwotę, która jest równa wartości darowizny;
• osoba obdarowana ma obowiązek do raportowania się o przedmiocie darowizny.

W życiu powszechnym darowizną może stać się każdy zakup rzeczy wartościowych, a także nieruchomości na rzecz innych osób. Na przykład rodzice mogą zakupić mieszkanie dla młodej rodziny swojego dziecka. Lub przekazać na rzecz rodziny większą kwotę swoich oszczędności z okazji wesela. Nie zawsze jesteśmy świadomi tego, że tak powszechne działania również mogą podlegać określonym procedurom prawnym, a co więcej rozliczeniu podatkowemu. W następnych częściach artykułu omówimy okoliczności, w których spłacany jest podatek od darowizny mieszkania oraz podatek od darowizny dla dziecka. 

Podatek od darowizny mieszkania – jak rozliczyć?

Najczęściej darowizny mieszkania dokonują osoby z rodziny celem jego przekazania młodszemu pokoleniu lub krewnym. Celem dokonania aktu darowizny niezbędne jest zawarcie umowy pisemnej pomiędzy darczyńcą a obdarowanym. Co ciekawe, po podpisaniu takiej umowy, osoba, która dokonała darowizny traci wszelkie prawa własności wobec podmiotu darowizny (na przykład mieszkania). 

Zawarcie umowy darowizny wiąże się również z kosztami, które ponosi darczyńca lub osoba obdarowana na usługi notarialne, a także spłaceniu podatku od darowizny rodzinnej. Wysokość podatku od darowizny nieruchomości jest uzależniona od szacowanej wartości mieszkania, a także grupy, do której przynależą darczyńcy i osoby obdarowane. 

Podatek od darowizny kalkulator

Żeby wyliczyć przybliżoną wysokość podatku od darowizny mieszkania obcej osobie czy podatku od darowizny w rodzinie należy się kierować następnymi zasadami: 

1. Po pierwsze wyznaczyć grupę, do której przynależą darczyńcy i obdarowani.

• pierwsza grupa: małżonkowie, zstępni, pasierbowie, synowie, ojczymowie, teściowe etc. 
• druga grupa: zstępni rodzeństwa,ciotki i wujki, mąż siostry czy siostra mąża; żona wnuka etc.
• trzecia grupa: osoby obce, lub osoby, które nie przynależą do kręgu krewnej czy prawnej rodziny darczyńców (w tym, na przykład znajomi, koledzy, małżonkowie cywilni etc.)

1. Po drugie oszacować wartość przedmiotu darowizny (samochodu, mieszkania, rzeczy cennych) lub po prostu sprecyzować kwotę pieniędzy (dotyczy podatku od darowizny pieniężnej).

• dla pierwszej grupy: 3% dla kwoty do 10 278 złotych: 308,30 zł + 5% dla kwoty do 20 556 złotych; 822,20 zł + 7% dla kwoty powyżej 20 556 złotych. 
• dla drugiej grupy: 7% dla darowizny o wartości nie wyższej, niż 10 278 złotych; 719,50 zł + 9% dla kwoty do 20 556 zł; 1644,50 zł + 12% dla darowizny ponad 20 556 złotych.
• dla trzeciej grupy: 12% wartości do 10 278 złotych; 1233,40 zł + 16% dla wartości do 20 556 złotych, w przypadku wyższej kwoty podatek wynosi 2677,90 zł + 20% od wartości darowizny.

W związku z powyższym możemy stwierdzić, że kwota podatku jest tym wyższa, im wyższa jest szacowana wartość owej darowizny. Poza tym, im bliższe rodzeństwo jest w grupie darczyńców i obdarowanych, tym niższa będzie kwota podatku od darowizny. 

Jak obliczyć podatek od darowizny?

Przykładowo jeżeli przedmiotem darowizny jest mieszkanie, a jego wartość stanowi 250 000 złotych, z kolei darczyńca i osoby obdarowani przynależą do drugiej grupy (na przykład są to małżonkowie i rodzeństwo zstępni), to wartość podatku będzie wynosiła: 1644,50 + 12% od 250 000 tys. = 31 644,50 złotych. 

Czyli wartość darowizny należy pomnożyć na odsetek, który obowiązuje w grupie darczyńców i obdarowanych a następnie dodać podwyżkę w wysokości stałej kwoty podatku (jeżeli obowiązuje). 

Kto ponosi koszty podatku od darowizny?

Koszty związane ze spłatą podatku od darowizny mieszkania czy każdego innego przedmiotu cennego, a także darowizny pieniężnej, ustawowo powinna ponosić osoba obdarowana. Z tytułu spłaty podatku darczyńca nie ponosi żadnych kosztów. Często jednak zdarzają się przypadki, kiedy darczyńcy z własnej chęci spłacają owy podatek, żeby nie pomniejszać faktycznej wartości darowizny, którą otrzymuje osoba obdarowana. Ewentualnie darczyńca może dodać do kwoty przedmiotu darowizny kwotę podatku, którą trzeba będzie spłacić w procesie zawarcia umowy.

Zapłata podatku od darowizny, którą faktycznie dokonuje darczyńca w każdym przypadku i tak odbywa się według ustawowych zasad zawarcia umowy darowizny, które uwzględniają, że koszty do urzędu skarbowego powinna dostarczyć osoba obdarowana. Poza tym wszystkie osobiste uzgodnienia pozostają poza regulacjami prawnymi. 

Podatek od darowizny od rodziców

Rodzice przynależą do grupy najbliższego rodzeństwa lub inaczej – do tzw. zerowej grupy podatkowej, która nie  ponosi żadnych dodatkowych opłat zawarcia umowy darowizny. W ten sposób każda kwota darowizny rodziców jest całkowicie zwolniona od podatków. Jedynym warunkiem jest zgłoszenie każdej darowizny, której wartość przekracza kwotę 9637 złotych do urzędu skarbowego, a także nadanie wszelkich dokumentów, które uprawniają darczyńcę do nieodpłatnego przekazania przedmiotu darowizny dzieciom. Żeby nie spłacać podatku od darowizny należy zarejestrować ją w swoim urzędzie skarbowym w terminie do 6 miesięcy. Jeżeli zaś darowizna jest tańsza, lub kwota pieniężna nie przekracza wskaźnika 9637 złotych, a darczyńcy przynależą do kręgu najbliższej rodziny i zerowej grupy podatkowej, to ani darczyńcy, ani osoby obdarowani nie są zobowiązani do żadnych procedur prawnych. 

Zerowy podatek został uwzględniony również dla I, II oraz III grup darczyńców, w tym przypadku kwoty wolne od podatku stanowią 9637 zł, 7276 zł oraz 4902 zł odpowiednio. Nie mniej jednak każdą kwotę również należy zgłosić do urzędu skarbowego oraz udokumentować.